Függelék
Függelék
Iudicium ferri candentis anni MCCXI
1211
Capitulum ecclesiae Sancti Petri de Buda hominem abbatiae Sancti Martini de Pannonhalma ferri candentis examine iustificatum esse testatur.
Orig.: Chirographum in membrana (229 x 95 mm) scriptum, partim maculatum. Sigillum avulsum et deperditum est.
Sign.: Pannonhalmi Bencés Főapátsági Levéltár, Pannonhalma, Capsa 37 K (39), Magyar Országos Levéltár, Budapest, DF 206837.
)
)
Edd.: Martinus Schwartner: Introductio in rem diplomaticam aevi intermedii praecipue Hungaricam. Budae 1802. 338–339. (3), Codex Diplomaticus Hungariae ecclesiasticus ac civilis. Studio et opera Georgii Fejér. Tom. III. Vol. 1. Budae 1829. 105, A pannonhalmi Szent-Benedek-rend története. I. Szerk. Erdélyi László. Budapest. 1902. 621. (34), Codex diplomaticus et epistolaris Slovaciae. I. Ad edendum praeparavit Richard Marsina. Bratislavae 1971. 131–132. (167)
Facsimile: Solymosi László: Írásbeliség és társadalom az Árpád-korban. Diplomatikai és pecséttani tanulmányok. Budapest 2006. 336. (50)
| A | B | C | D | E |
Quoniam que ad tempus fiunt, labente temporis curriculo ab hominis memoria recedunt, pulcherrime usus consuetudinis inolevit ea sub litterarum privilegio memoriter retinere. Verbi gratia regnante glorioso rege A(ndrea), tertii Bele regis filio anno ab incarnatione Domini Mmo CCmo XImo abbas Beati Martini Vros nomine cum comite camere tunc temporis Gatk nomine causam iniens terram Sala cum silva, que in insula Vag continetur, ad X aratra pertinentem iustitiam ecclesie Beati Martini fuisse iniusteque ab ea ablatam asserens requirebat. Econtra ille a rege sibi traditam et minime ad ius ecclesie predicte pertinere referebat. Abbati autem misericordiam regis pro causa prefata obnixe deprecanti utriusque causam, abbatis videlicet et comitis prenominati causam archielectus Cholocensis Pertholdus n(omine) rege ammonente suscepit discutiendam. Discussa vero utrorum causa, uti iustitia exigebat, hominem ecclesie prefate ad candens ferrum in loco Budensi mediante eis1 pristaldo Both nomine Bachiensi canonico diiudicavit. In quem locum advenientes et omnia secundum ritum ecclesiasticum celebrantes per merita Beati Petri principis apostolorum, ut iustitia Beati Martini demonstraretur, homo ecclesie predicte ab omni penitus ferri rubigine atque combustione extitit liberrimus. Huius autem2 rei testes Iacobus Budensis ecclesie prepositus, Paulus cantor, Iohannes custos, decanus Moyses, Leo sacerdos, Teka sacerdos, Gervasius sacerdos et alii quamplures eiusdem loci canonici extiterunt.
In dorso manu saec. XIII. scriptum est: Littere sunt Budensi de capitulo super examine candentis ferri pro terra Sala.
1-2 Eadem manu suprascriptum est.
1211
Bertoldus archielectus Colocensis, Dalmatiae Croatiaeque dux examine ferri candentis Budae facto terram controversam de Sala abbatiae Sancti Martini de Pannonhalma adiudicat et metis designat.
Orig.: In membrana (217 x 237 mm) scriptum, partim maculatum et paululum laceratum. Sigillum avulsum et deperditum est.
| Sign.: | Pannonhalmi Bencés Főapátsági Levéltár, Pannonhalma, Capsa 37 I (40). Magyar Országos Levéltár, Budapest, DF 206838. |
)
)
Edd.: A pannonhalmi Szent-Benedek-rend története. I. Szerk. Erdélyi László. Budapest 1902. 621–623. (35), Codex diplomaticus et epistolaris Slovaciae. I. Ad edendum praeparavit Richard Marsina. Bratislavae 1971. 132–133. (168)
B(ertoldus) Dei gratia Colocensis electus, Dalmatie Croatieque dux omnibus in Christo viventibus salutem et eterne beatitudinis consortium. Quoniam temporum fuga antiquitati solet superducere oblivionem, oblivio vero iuris interdum excitat calumpniam, necessario in his, que fiunt, scriptum apponimus et sigillum. Rerum enim omnium memoriam scripture vivacitas et conserv[at in]extinctam, et sigilli1 presentia calumpniantes2 excludit ab agendo. Notum igitur sit tam futuris quam presentibus, quod abbas Sancti Martini nomine Vros super causa, quam regia [auct]oritas nobis commiserat discutiendam, Gatconem per pristaldum nostrum nomine Both canonicum Bachiensem ad nos fecit citari et in presentia nostra eundem reconvenit asserens, quod terram ecclesie Sancti Martini de insula Sala nomine sibi violenter subtractam idem G(atc) iniuste3 possideret. Iam dictus vero G(atc) e contrario respondens prenominatam terram fuisse castri et se a regia munificentia eam optinuisse asseruit, per iobagiones etiam Nitrienses ex precepto regis metis circumquaque positis presente homine ipsius regis in possessionem terre illius se4 fuisse introductum. Nobis vero hinc inde auditis assessoribus visum est, ut testimonia dictorum iobagionum de Nitria, qui cum homine regis eum in possessionem terre nominate introduxerunt, probaret rei veritatem. Iobagiones vero iam dicti ad nos accedentes singula, que idem G(atc) predicto abbati obiecerat, esse vera affirmarunt una cum eodem Gatco iudicium subeuntes. Nos autem diffidentes de illorum testimonio, ut rei veritatem manifestius experiremur, iussimus, ut abbas predictus sub quali testimonio vel quali iure nominatam terram ecclesia Beati Martini possederat, ostenderet, qui metis quasi singillatim5 positis et vicinorum circumsedentium testimonio illam fuisse terram ecclesie probavit. Sed de utriusque testimonio condignam non habentes sententiam, ipsorum causam ita discussimus, ut6 utriusque partis qualitas sorte examinaretur et ut ille, cui sors faveret, per divinum iudicium, videlicet per candens ferrum se fuisse iustum vel iniustum manifestaret, de quibus sortem abbas Sancti Martini optinuit. Unde super hoc negotio pristaldo nostro predicto B(oth) secum assumpto Bude per hominem suum candens ferrum fecit portari et cum tertia die manus eiusdem hominis resolveretur, mundus est inventus et ita idem abbas de divino iudicio terram dictam recuperavit, predictus quoque G(atc) cum eisdem iobagionibus Nitriensibus in iudicio remansit.
Prima vero huius terre meta incipit a septemtrionali parte iuxta ripam aque nomine Holtwag, et tendit ad australem partem, et isti prime mete est vicina meta terre civilium de villa Yenev ultra aquam prenominatam. Secunda meta sita est iuxta arbores, quarum generale nomen ulmus vocatur, et hac parte eidem terre est commetanea terra civilium de Nitra, quam rex contulit Gatconi camerario. Inde vero eadem terra per VI metas tendit in arundineto et per campos usque ad nemus, quod vocatur Belez, et inde tendit cum duabus metis iuxta totidem veteres metas sub dicto nemore, de nemore vero tendit cum duabus metis usque ad metam veterem, in qua stat magna arbor, scilicet ulmus7, et sub eadem arbore est posita nova meta. Inde vadit cum duabus metis ad metam veterem, que est iuxta viam, que ducit ad villam Turnic, et iuxta nemus, quod vocatur Ielec, et quod circumcingitur metis IIIIor usque ad metam, [que] est sub arboribus vulgariter silfa vocatis. Inde vadit extra idem nemus per viam, que ducit ad villam Vdworce, duabus metis usque ad metam, que est posita sub quercu. Inde transiens tendit ad veterem metam, que est in arundineto. Inde protenditur ad metam, que est in via divisa ad duas partes, quarum altera pars tendit ad capellam Sancte Marie et altera ad villam Turmoc. Inde per viam, que ducit ad predictam villam Vdworc, protenditur usque ad Beruczegu et vadit ad metam, que est angularis a meridie, et inde flectitur ad occidentem, et cum duabus metis interpositis vadit ad ultimam metam, que est iuxta ripam Holtwag, scilicet aque prenominate, ultra quam habetur fossatura8, per quam trahitur aqua ad stagna et paludes ecclesie Sancti Martini.
Hoc autem factum est anno ab incarnatione Domini Mo CCo XIo venerabili Iohanne Strigoniensi archiepiscopo, reverendo Bertoldo Colocensi electo, Bolizlao Waciensi, Calano Quinqueecclesiensi, Cathapano Agriensi, Simone Waradiensi, Desiderio Chenadiensi episcopis ecclesias feliciter gubernantibus, Poth palatino comite, Marcello curiali comite, Petro Bachiensi comite, Iula Budrugiensi, Ba[n]c Bihoriensi, Nicholao Posoniensi, Tiburtio Nitriensi existentibus. Ut autem hoc a nobis nullis umquam temporibus valeat retractari, sigilli nostri munimine fecimus roborari.
In dorso manu saec. XIII. scriptum est: B(ertoldus) Dei gratia, manu saec. XIII. scriptum est: de insula Sala.
1 in orig. siglli 2 in orig. calupniantes 3 in orig inuste. 4 Eadem manu suprascriptum est. 5 in orig. sigillatim 6 Eadem manu suprascriptum est. 7 ulmus]ulmos corr. 8 post fossatura del. ecclie
