52.
47252.
P. Szlopnay Elek, a legelső debreceni piarista házfőnök életrajzi vázlata és jellemzése. Debrecen, 1752.
Alexius Szlopnay a resurrectione Domini, Hungarus Illaviensis e comitatu Trencsiniensi, dioecesis Nitriensis, – Vir non minus religione, pietate, innocentia, suavitate, omnigenaque virtute, quam acerrimo ingenio, exquisitaque doctrina longe conspicuus. Adolescens post exactum vitae religiosae tirocinium, atque edoctas triennio magna sedulitate inferiores classes, in condiscenda humanarum, divinarumque rerum scientia tam egregie versabatur, ut non obscuris proderet indiciis, quam habilis cum ad studia in suo instituto provehenda, cum ad quaevis ardua negotia pertractanda futurus esset. – Confecto sublimiorum scientiarum curriculo, rhetoricam primum maxima discipulorum frequentia, fructuque uberrimo. philosophiam deinde non minore industria quam fervore custodiendae semper in eisdem disciplinae religiosae pluribus annis tradidit. Post haec, per eminentissimum S. R E. cardinalem Emericum e comitibus Csáky expetitus Debreczinum, ibidem novae residentiae fundamenta iecit. – Civitas haec totius Hungariae amplissima duas duntaxat catholicas animas numerabat, cum Alexius noster sacram missionem, tamquam agnus in medio luporum, auspicaretur. Verum is in hoc haereticorum quodam emporio tantum innocentissimae vitae exemplis, zeloque divinae gloriae et verbi divini praedicatione fidei orthodoxae rem promovit, ut fidelium numerus ad minus supra octingentas ascenderet. – Diurnas nocturnasque curas et in domus illius incrementum semper convertit, dignus quem uti conditorem collegii et nobilium convictus, tum templi elegantissimi omnes posteri venerarentur. Cumque probitate vitae, ac reconditiore doctrina magnam apud omnes laudem obtinuisset, ipsi quoque nostro instituto non mediocrem ea contentione adtulit gloriam et existimationem. Inde anno 1730 provincialis Hungariae primum renunciatus, eandem toto sexennio, triennio deinde atque iterum duobus fere annis singulari prudentia, cura, delectu, iudicio, rara eaque cum moderatione ac lenitate semper coniuncta severitate gubernavit et incrementa plurium domorum accessione adiecit. Sub regimine enim Alexii nostri accessit anno 1734. instituta fundatio c. r. Caroli VI. imperatoris, Krajovensis in Valachia; ab eodem augusto imperatore et rege Hungariae a. 1736. fundata est domus 473Szigetiensis in Marmatia; idem imperator et rex apostolicus bullam Clementis XII. pontificis M. a 1731. editam, iuxta quam religiosi Scholarum Piarum tam in superioribus, quam in inferioribus scholis etiam nobiles iuvenes scientiis erudire, convictus regere, et domos absque aliorum religiosorum conensu erigere possunt, edito a. 1733. diplomaie in omnibus suis ditionibus publicam fieri concessit. – Anno 1742 inita est transactio inter episcopum Jaurinensem Adolphum Groll, eius capitulum et provincialem Alexium a resurrectione Domini, Scholarum Piarum de quatuor professoribus theologiae ex instituto Scholarum Piarum constituendis pro clero seminarii Jaurinensis. Sub eiusdem Alexii gubernio intendebat scholas Pias inducere Colocam archiepiscopus G briel Hermannus Patachich, et a. 1743. comes Adamus Batthyányi Pinkafeldam. – Tandem laboribus fractus mense Octobri anni 1751. e. rectoratu Karolinensi, ut Deo soli vacaret, transivit Debreczinum, ubi quartum apoplexia tactus, linguae et aliorum membrorum usu penitus destitutus, percepta extrema unctione inter preces lacrimasque adstantium innocentissimam animam suo reddidit Creatori, die 24 Februarii 1752, aetatis, 62, religionis 44. – Post mortem tota eius facies candida et ad maiestatem composita apparuit, vitae illius innocentiam et per insignem pietatem in Deum universis praedicantibus. – Quantum huius, tam sacra quam profana dignitate fulgentibus personis acceptissimi viri fuerit existimatio, luculentum praebuit argumentum ingens ad eius exequias hominum congregata multitudo; aderat quippe ducente Funus praeposito senatus ecclesiastici ordinis praesulum, magna e circumiacentibus villis nobilium frequentia, effusa, paene civitas quantumque sui apud plurimos desiderium reliquerit, communis quidam, et insolitus omnium animis moeror, quin et lacrimae in multis etiam honorationibus ubertim fusae patefecerunt.
(Debreceni kegyesrendűek levéltára.)
